کدنویسی تمیز چیست؟ کاربرد های clean code

شاید خوشحال کننده ترین قسمت هر برنامه نویسی، مواقعی است که کدها بدون هیچ خطا و خروجی اجرا شود اما معمولا ما با یکسری کدهای پاشیده از هم و پیچیده سروکار داریم که به معنای اهمیت ندادن به کدنویسی تمیز است.

ما در این مقاله قصد داریم به سوال کدنویسی تمیز چیست؟ کاربرد های clean code و کد کثیف چیست؟به خوبی پاسخ داده و راهکارهایی برای آنها ارائه دهیم. پس تا انتهای مقاله کارینا وب با همراه باشید.

Clean code  چیست؟

کد تمیز واژه ای است که در حوزه پیشرفت نرم افزار بیان می شود این بدین معناست که نوشتن کدها قابل فهم باشد و اصلاح آن توسط بقیه افراد یا بعد از مدت ها توسط خودتان چندان سخت نباشد و نرم افزار، بهینه تولید شود.

اصول قابل اجرا در کدنویسی تمیز بسیار مورد اهمیت واقع شده و می تواند شما را تبدیل به یک برنامه نویس حرفه ای تبدیل کند. هنگامی که کد های تمیز و خوانا وجود داشته باشد، دیگر بروزرسانی کدها به آسانی انجام می شود.

کدنویسی تمیز یا Clean Code  چیست و چه کاربردهایی دارد؟

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا برخی از پروژه‌های برنامه‌نویسی با گذشت زمان به یک کابوس تبدیل می‌شوند؟ کدهایی که در ابتدا منطقی به نظر می‌رسیدند، پس از مدتی پیچیده، غیرقابل فهم و پر از باگ می‌شوند. راه حل این مشکل، چیزی نیست جز کدنویسی تمیز یا همان Clean Code.

کدنویسی تمیز مجموعه‌ای از اصول و روش‌ها است که به برنامه‌نویسان کمک می‌کند تا کدهایی خوانا، قابل نگهداری و مقیاس‌پذیر بنویسند. به زبان ساده، هدف این است که کد شما به قدری واضح باشد که هر توسعه‌دهنده دیگری (و حتی خود شما در آینده) بتواند به راحتی آن را درک کرده، تغییر دهد یا اشکالات آن را برطرف کند. در واقع، یک کد تمیز بیشتر از اینکه فقط برای کامپیوترها قابل فهم باشد، برای انسان‌ها هم قابل فهم است. این موضوع به خصوص در پروژه‌های بزرگ و تیمی که در کارینا وب روی آنها کار می‌کنیم، اهمیت ویژه‌ای دارد.

کد کثیف چیست؟

از آنجایی که به طور واضح مخالف کد تمیز است می توان گفت پیچیدگی بالایی دارد و بسیار غیرقابل درک است. قابلیت خوانایی پایینی دارد و نمی تواند عملکرد خود را به خوبی حفظ کند.

در اصل تازه کار بودن و یا آشنایی کامل پیدا نکردن با کدنویسی برنامه نویس، علت کد نویسی کثیف می باشد که فرد گاهی نمی تواند از توابع اصولی و ساده تر استفاده کرده و حتی کلاس ها را به طور صحیح نام گذاری کند.

البته با تکرار و تمرین و دقت به نکات گفته شده می تواند کدهای تمیزی بنویسد. عجله کردن در برنامه نویسی نیز یک عامل مهم در تبدیل به کد نویسی کثیف می باشد.

معایب کد های کثیف:

• افزایش حجم برنامه
• افزایش بیش از اندازه تعداد خط های کد
• صرف زمان و هزینه بالا
• خوانایی سخت کد
• کم شدن سرعت برنامه
• اصلاح نشدن کد ها و کاهش فرایند باز بینی
• و…

تفاوت کد نویسی تمیز و کثیف

 

ویژگی	کد نویسی تمیز (Clean Code)	کد نویسی کثیف (Dirty Code)
خوانایی	بالا، قابل فهم برای هر توسعه‌دهنده	پایین، پر از پیچیدگی و منطق نامشخص
نام‌گذاری	متغیرها و توابع با نام‌های با معنی	متغیرها با نام‌های کوتاه و مبهم (مثل x یا temp)
کامنت‌ها	در صورت نیاز برای توضیح منطق پیچیده	برای توضیح کارهای ساده یا برای جبران نام‌گذاری بد
وابستگی‌ها	دارای حداقل وابستگی و مستقل از هم	وابستگی‌های زیاد و غیرضروری

اصول کد نویسی تمیز چیست؟ کاربرد های clean code را بشناسید!

در این قسمت و قسمت قبل به توضیح کدنویسی تمیز چیست؟ کاربرد های clean code پرداخته ایم:

• بازبینی کدها: پس از انجام این کار، متوجه بخش های ناخوانا و غیرشفاف می شوید. از سوی دیگر، پس از بررسی های لازم باید اصلاحات و تغییرات مورد نیاز را اعمال کنید.
• Dependencies کم بودن: زمانی که وابستگی کمتری وجود داشته باشد، تغییر بخش های مختلف پروژه راحت تر اتفاق می افتد.
• قابل تست بودن: کدی که قابلیت تست پذیری نداشته باشد، جز کد های تمیز نیست. پس کدها را مورد بررسی و تست قراردهید، تا کد تمیزی داشته باشید.
• نام مناسب هر تابع: زمانی که نام مناسب برای هر تابع وجود داشته باشد و برای هرتابع کلاس هایی انتخاب کرده باشید، هنگام چک کردن کدها با مشکلی روبرو نمی شوید.
• زبان مناسب: قبل از کد نویسی باید انتخاب زبانی مناسب داشته باشیم، یعنی زبانی که با هزینه کم به پروژه شما کیفیت بالاتری بدهد.
• کاهش کامنت گذاری: اگر در پروژه ای که کارمی کنید کامنت های زیادی وجود داشته باشد نشانگر عدم شفافیت و خوانایی هر کد است و استفاده زیاد از کامنت گذاری، باعث نامرتب شدن کدها نیز می شود. درنتیجه سعی کنید تعداد زیادی کامنت برای هر بخش وجود نداشته باشد.
• سادگی و خوانا بودن: بهتر است کدنویسی ها منظم و تفکیک شده انجام شود تا اصل خوانایی رعایت گردد. همچنین کد های ما بهتر است ساده تر نوشته شوند چرا که هم درگیر مشکلاتی مثل باگ وب نمی شوید و هم در زمان کمتری پروژه خود را به نتیجه می رسانید.
• پاک کردن اطلاعات غیرضروری: فقط در موارد بسیار ضروری، اجازه اضافه کردن تابع به کد خود را دارید. از اصل YAGNI برای بهتر شدن کیفیت نرم افزار و زیاد شدن پاسخگویی به احتیاجات کاربر استفاده کنید.
• استفاده بهینه از فضاهای خالی: استفاده بهینه از هر بخش خالی بین کد، باعث خوانایی بهتر می شود. همچنین مشکلی در کد ایجاد نکرده و حجم بسیار کمی دارد.
• باثبات و یکدست بنویسید: شاید از مهمترین اصول نوشتن، یکپارچه بودن آن باشد که باعث اعتباربخشی فوق العاده در کار شما می شود.
• کاهش حجم توابع: بهتر است در حدامکان بسیار کوتاه و مختصر نوشته شود، چون امکان تکراری بودن برخی حلقه ها در بخش های مختلف وجود دارد.
• زیاد شدن سرعت برنامه: اگر تعداد خط های برنامه کم شود، سرعت برنامه نیزافزایش می یابد.

 ارتباط معکوس میزان خوانایی وخطوط تابع

در کتاب کدنویسی تمیز، نوشته رابرت مارتین، گفته شده که با آزمون و خطاهای بسیار، متوجه شده است که هر چه توابع، خطوط کمتری داشته باشند خوانایی کدها بهتر است.

کاربردهای کدنویسی تمیز (Clean Code)

کدنویسی تمیز یکی از اصول اساسی در توسعه نرم ‌افزار است که تأکید بر نوشتن کد های ساده، قابل فهم و قابل نگهداری دارد. این روش کدنویسی مزایای زیادی برای تیم ‌های توسعه، محصول نهایی و فرآیند های پروژه دارد. در ادامه، به  کاربرد اصلی کدنویسی تمیز و توضیحات مرتبط با هر یک اشاره می‌ کنیم.

قابلیت فهم بهتر کدها	افزایش کیفیت نرم‌افزار
نگهداری آسان‌تر نرم‌افزار	افزایش مقیاس‌پذیری پروژه‌ها
کاهش خطا و باگ	افزایش امنیت کد
افزایش بهره وری تیم توسعه	کاهش هزینه ‌های توسعه
قابلیت تست بهتر	افزایش رضایت شغلی توسعه‌دهندگان

قابلیت فهم بهتر کدها

کد تمیز، کدی است که حتی برای افراد جدید در تیم توسعه قابل فهم باشد. با استفاده از نام‌ گذاری معنادار، ساختاردهی مناسب و اجتناب از پیچیدگی‌های غیرضروری، برنامه ‌نویسان می‌ توانند به سرعت مفهوم کد را درک کنند. این امر موجب کاهش زمان لازم برای آموزش و هم ‌چنین کاهش خطاهای ناشی از سوء‌تفاهم می‌ شود.

از سوی دیگر، کد قابل فهم به ارتباط بین توسعه ‌دهندگان کمک می ‌کند. وقتی همه اعضای تیم بتوانند به راحتی تغییرات یا بخش‌ های مختلف پروژه را بفهمند، هماهنگی در تیم بهبود می‌ یابد و پروژه به صورت روان ‌تر پیش می‌ رود.

نگهداری آسان‌ تر نرم‌افزار

کدنویسی تمیز باعث می ‌شود که نگهداری و به‌ روزرسانی کد بسیار ساده ‌تر باشد. وقتی کد دارای ساختار منطقی و استاندارد باشد، برنامه‌ نویسان می‌ توانند بدون نگرانی از ایجاد مشکلات جدید، تغییرات لازم را اعمال کنند.

علاوه براین، در پروژه ‌های بلند مدت، توسعه‌ دهندگان می‌ توانند بخش‌هایی از کد را که نیاز به بازنویسی یا ارتقا دارد، به راحتی شناسایی کنند. این امر به ویژه در پروژه‌ هایی که به صورت مداوم در حال توسعه هستند، بسیار حیاتی است.

کاهش خطا و باگ

یکی از نتایج طبیعی کدنویسی تمیز، کاهش خطا ها و باگ‌ های نرم‌ افزار است. کد های تمیز اغلب شامل تست ‌های خودکار و ماژول‌ های کوچک‌ تر هستند که شانس بروز خطا را کاهش می ‌دهند.

همچنین، کدنویسی تمیز به برنامه ‌نویسان کمک می‌ کند که مشکلات را سریع‌ تر شناسایی و رفع کنند. با تقسیم کد به بخش‌های منطقی و ساده، می‌ توان محل دقیق خطاها را به راحتی پیدا کرد.

کاهش خطا و باگ

یکی از نتایج طبیعی کد نویسی تمیز، کاهش خطا ها و باگ‌ های نرم ‌افزار است. کد های تمیز اغلب شامل تست‌ های خودکار و ماژول‌ های کوچک‌ تر هستند که شانس بروز خطا را کاهش می‌ دهند. همچنین، کدنویسی تمیز به برنامه ‌نویسان کمک می ‌کند که مشکلات را سریع ‌تر شناسایی و رفع کنند. با تقسیم کد به بخش‌های منطقی و ساده، می ‌توان محل دقیق خطا ها را به راحتی پیدا کرد.

قابلیت تست بهتر

کدنویسی تمیز به معنای تقسیم کد به بخش‌ های کوچک ‌تر و مستقل است که هر کدام وظیفه مشخصی دارند. این رویکرد تست کردن هر قسمت از کد را ساده ‌تر می‌ کند، زیرا وابستگی‌ ها کاهش یافته و هر واحد به صورت مجزا قابل آزمایش است.

همچنین، کدهای تمیز اغلب شامل تست ‌های واحد (Unit Tests) و تست‌ های خودکار هستند که کیفیت کد را تضمین می‌ کنند و اطمینان می ‌دهند که تغییرات جدید تأثیری بر عملکرد قبلی نخواهند داشت.

افزایش کیفیت نرم‌افزار

کد تمیز مستقیماً بر کیفیت محصول نهایی تأثیر می‌ گذارد. نرم ‌افزاری که از کدنویسی تمیز بهره می ‌برد، اغلب پایدارتر، امن‌ تر و قابل اعتماد تراست. این نرم ‌افزارها کمتر دچار مشکلات عملکردی می‌ شوند و تجربه کاربری بهتری ارائه می ‌دهند.

علاوه بر این، کیفیت بالای نرم‌افزار موجب افزایش رضایت مشتریان می‌شود. مشتریان با مشاهده نرم‌افزاری که به خوبی کار می‌کند، اعتماد بیشتری به تیم توسعه و شرکت خواهند داشت.

افزایش مقیاس ‌پذیری پروژه‌ها

کدنویسی تمیز باعث می ‌شود که پروژه ‌ها به راحتی مقیاس‌ پذیر شوند. وقتی کد دارای ساختار استاندارد و ماژولار باشد، افزودن ویژگی‌های جدید یا توسعه پروژه در آینده به راحتی امکان‌ پذیر خواهد بود.همچنین، تیم ‌های بزرگ ‌تر می‌ توانند بدون نگرانی از بروز تضاد یا مشکلات پیچیده، به صورت همزمان روی قسمت‌ های مختلف پروژه کار کنند.

افزایش امنیت کد

کدهای تمیز معمولاً شامل بررسی‌ های دقیق و پیروی از اصول امنیتی هستند. این نوع کدنویسی به شناسایی و رفع نقاط ضعف امنیتی کمک می ‌کند و احتمال حملات سایبری را کاهش می ‌دهد. علاوه بر این، مستندسازی بهتر و ساختاردهی مناسب در کدنویسی تمیز، از ایجاد اشتباهات انسانی که ممکن است به مشکلات امنیتی منجر شوند، جلوگیری می‌ کند.

کاهش هزینه ‌های توسعه

کدنویسی تمیز به معنای صرفه ‌جویی در زمان و هزینه‌ های توسعه است. از آنجا که کد تمیز نیاز به بازنویسی و اصلاحات مکرر ندارد، تیم‌ های توسعه می ‌توانند منابع خود را برای کارهای دیگر به کارببرند.

همچنین، هزینه‌ های رفع باگ و مشکلات نرم ‌افزاری در آینده کاهش می‌ یابد. این امر به شرکت ‌ها کمک می‌ کند تا در پروژه‌های بلندمدت صرفه ‌جویی مالی بیشتری داشته باشند.

افزایش رضایت شغلی توسعه‌دهندگان

توسعه ‌دهندگانی که با کدهای تمیز کارمی‌ کنند، اغلب رضایت شغلی بیشتری دارند. کدهای پیچیده و پر از خطا می ‌توانند باعث استرس و خستگی شوند، اما کدنویسی تمیز این مشکلات را کاهش می ‌دهد. همچنین، برنامه ‌نویسان با احساس موفقیت بیشتری می ‌توانند وظایف خود را انجام دهند، زیرا از نتیجه کار خود اطمینان دارند و می ‌دانند که در حال تولید یک محصول با کیفیت هستند.

کاربردهای کد نویسی تمیز (Clean Code)

کدنویسی تمیز صرفاً یک عادت خوب نیست، بلکه یک ضرورت برای هر تیم توسعه‌ای است. از مهم‌ترین کاربردهای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش سرعت توسعه: کدهای خوانا، باعث می‌شوند توسعه‌دهندگان جدید سریع‌تر با پروژه آشنا شوند و باگ‌ها در زمان کمتری برطرف شوند. این کار در نهایت به بهبود سئو سایت نیز کمک می‌کند.
• کاهش هزینه‌ها: نگهداری و اصلاح کدهای نامرتب بسیار زمان‌بر و پرهزینه است. با کلین کد، این هزینه‌ها به شدت کاهش می‌یابند.
• افزایش کیفیت محصول: کدهای تمیز کمتر دچار خطا می‌شوند و در نتیجه محصول نهایی پایدارتر و با کیفیت‌تری خواهید داشت.
• ارتقای همکاری تیمی: وقتی همه اعضای تیم با یک استاندارد واحد کدنویسی می‌کنند، همکاری و اشتراک‌گذاری دانش به شکل روان‌تری انجام می‌شود.

ابزارهای مفید برای کدنویسی تمیز

برای اینکه بتوانید کدهای خود را تمیز نگه دارید، ابزارهای مختلفی وجود دارند که فرآیند شما را ساده‌تر می‌کنند. برای یک طراحی سایت استاندارد و حرفه‌ای، استفاده از این ابزارها حیاتی است:

• Linterها: ابزارهایی مانند ESLint برای جاوااسکریپت یا Pylint برای پایتون که کدهای شما را از نظر سبک و استانداردها بررسی می‌کنند.
• Formatterها: ابزارهایی مانند Prettier یا Black که به صورت خودکار کدهای شما را قالب‌بندی و مرتب می‌کنند.

ابزارهای تجزیه و تحلیل ثابت (Static Analysis):این ابزارها کد شما را بدون نیاز به اجرا، برای یافتن مشکلات پنهان بررسی می‌کنند.

سخن پایانی

کد نویسی تمیز باعث پیشرفت نرم افزاری و خوانایی بهتر آن می شود و نوشتن یک کد تمیز به اندازه نوشتن کدی که درست کار می کند برای یک برنامه نویس اهمیت دارد.

در این مقاله از کارینا وب سعی کردیم با کدنویسی تمیز چیست؟ کاربرد های clean code و کد کثیف بیشتر آشنا شویم. ممنون که تا انتهای مقاله با ما همراه بودید.